漫威公布《银河护卫队3》 逗比天团大战宇宙神吞星
Тэ?тонск? ордэн, Ордэн тэ?тонск?х рыцара? шп?таля св. Мары? ? ?ерусал?ме — нямецк? духо?на-рыцарск? ордэн, заснаваны ? 1190 у Акры, дзе паломн?к? з Любека ? Брэмена стварыл? шп?таль, як? не?забаве перайшо? пад патранаж нямецкай царквы св. Мары? ? ?ерусал?ме. Бы? вядомы таксама як Нямецк? або Пруск? ордэн.
У 1198 крыжаносцы ?мператара Генрыха VI пера?тварыл? шп?тальнае брацтва ? рыцарск? ордэн, зал?ча?шы ? свае браты тольк? немца?. Да 1291 рэз?дэнцыя ордэна знаходз?лася ? Акры, а пасля падзення горада – у Венецы?. Тым часам разгарэлася варожасць пам?ж Т.о. ? двума ?ншым? рыцарск?м? ордэнам?: тампл?ерам? ? шп?тальерам?. У пач. XIII ст. Т.о. перанёс сваю дзейнасць ва Усходнюю Е?ропу ? першапачаткова асел? ? Транс?льван?? – служачы тут бар'ерам на шлях? набега? кумана?. Затым ?мператар Фрыдрых II рэарган?зава? Т.о., нада?шы вял?каму маг?стру Герману фон Зальцу княск? тытул, ? нак?рава? Т.о. на заваяванне ? хрысц?ян?зацыю ?сходн?х памежных земля? Свяшчэннай Рымскай ?мперы?.
У 1226 Герман фон Зальц адгукну?ся на просьбу аб дапамозе кн. Конрада Мазавецкага ? арган?зава? крыжовы паход супраць пруса?. Па дагавору з Конрадам Т.о. атрыма? у валоданне Хэлм?нскую зямлю ? Мазов?? ? якасц? плацдарму, а таксама ?се земл?, як?я заваюе ? паганскай Прус??. У 1234 Т.о. фармальна прызна? свае ?ладанн? папск?м ленам, але папра?дзе бы? асобнай дзяржавай, пакольк? слабая папская ?лада не магла аказаць на яго хоць кольк?-небудзь ?стотнага ?плыву. У 1237 Т.о., значна ?змацн??ся, далучы?шы Ордэн мечаносца?, як? пацярпе? перад гэтым паразы ад рус?на? (л?то?цы), жамойта? ? земгала?. У наступныя стагоддз? Т.о. усталява? кантроль над ус?м балтыйск?м узбярэжжам ад меж Памор'я да Ф?нскага зал?ва (Гл. таксама: вайна Ордэна ? Прус??, вайна Ордэна з ВКЛ), будуючы рад гарадо? (напр., Мемель, 1253) ? замка?, ? заступаючы Польшчы ? ВКЛ выхад да Балтыйскага мора. Т.о. вылучал? земл? нямецк?м рыцарам у якасц? лена?, сял?л? на заваяваных землях нямецк?х сялян ? разам з Ганзейск?м саюзам гарадо? заснавал? шэраг новых гандлёвых пасел?шча?. У 1309 Т.о. перанёс сваю стал?цу ? Марыенбург (сучас. Мальбарк, Польшча).
У пач. XIV ст. Т.о. дасягну? вяршын? сваёй магутнасц? ? роскв?ту. У 2-ой пал. XIV ст. адбылося ?змацненне Польшчы, асабл?ва пасля яе аб'яднання з ВКЛ. У час Вял?кай вайны з саюзным? Польшчай ? ВКЛ магутнасць Ордэна была зломлена, найперш у Грунвальдскай б?тве (1410). Па Торуньск?м м?ры 1466, як? завяршы? Трынаццац?гадовую вайну Польшчы з Т.о. (1454–66), апошн? прызна? сябе васалам Польшчы ? перада? ёй Заходнюю Прус?ю. У 1525 вял?к? маг?стр Т.о. Альбрэхт Старэйшы Гагенцолерн прыня? лютэранства ? правё? секулярызацыю Ордэна ва Усходняй Прус??, якая стала з гэтага часу яго спадчынным герцагствам. Кал? ? 1618 гэтая дынастычная л?н?я спын?лася, герцагства перайшло ? валоданне брадэнбургск?х курфюрста?, таксама з Гагенцолерна?.
У 1801 Францыя далучыла земл? Тэ?тонскага ордэна на захад ад Рэйна, а ? 1809 Напалеон сва?м дэкрэтам скасава? ордэн ? адда? яго зямл? на правым беразе Рэйна нямецк?м саюзн?кам.
Тэ?тонск? ордэн бы? адно?лены ? А?стры? ? 1834 – у якасц? катал?цкага шляхецкага саюза. Пасля 1918 ?снуе тольк? святарская гал?на ордэна, ператвораная П?ем XI у духо?ны ордэн, з рэз?дэнцыяй у Вене. Таксама Тэ?тонск? ордэн працягвае ?снаваць у рамках пратэстантызму ? Утрэхце[крын?ца?].
Вял?к?я маг?стры
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]
- Генрых Вальпот фон Басенхайм 1198—1200
- Ота фон Керпен 1200—1208
- Генрых фон Туна 1208—1209
- Герман фон Зальца 1209—1239
- Конрад Цюрынгск? 1239—1240
- Герхард фон Мальберг 1240—1244
- Генрых фон Гогенлоэ 1244—1249
- Гюнтэр фон Вюлерслебен 1250—1252
- Попо фон Астэрна 1252—1256
- Хартман фон Гельдрунген 1273—1282
- Конрад фон Фейхтванген 1291—1296
Л?таратура
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- Кра?цэв?ч А. К. Тэ?тонск? ордэн: ад Ерусал?ма да Грунвальда Арх?вавана 23 жн??ня 2009. — Мн., 1993.
Гл. таксама
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]
Сло?н?к? ? энцыклапеды? | |||||
|---|---|---|---|---|---|
